20 expresiones gallegas que nos encantan

Expresiones gallegas que nos encantan

Nos encanta el refranero gallego y las expresiones de tradición oral de nuestra lengua. Existen tantas expresiones típicas gallegas, que nos daría para escribir largo y tendido. De todas las que podríamos haber incluido, nos quedamos con estas 20 expresiones gallegas que a nosotros, personalmente, nos gustan mucho.

1. Amiguiños si, pero a vaquiña polo que vale

(Amiguitos sí, pero la vaquita por lo que vale)

Cómo no, teníamos que empezar este artículo con nuestro eslógan: “Amiguiños si, pero a vaquiña polo que vale”.

¿Qué significa? Pues que por muy buena relación que se tenga, el dinero es el dinero. No vamos a ser flexibles en las negociaciones por mucha amistad que haya.

También se emplean variantes de este refrán como “ Amiguiños si, pero o porco (o porquiño) polo que vale” o “ Amiguiños si, pero a pita polo carto”.

2. Outra vaca no millo

(Otra vaca en el maíz)

Y seguimos con la vaca como protagonista.

La expresión “Outra vaca no millo” se emplea para indicar que una persona actúa igual de mal que otra o que un hecho o acción es igual de inconveniente que otro anterior. Equivale a «Otro que tal baila” o a «¡Éramos pocos y parió la abuela!» (por si ya no hubiese cosas malas hasta el momento, llega otra más).

3. Galiña vella fai bo caldo

(Gallina vieja hace buen caldo)

Es un elogio a la gente mayor, especialmente a las mujeres. La veteranía es un grado. Al igual que una gallina vieja aporta un sabor delicioso al caldo, las mujeres mayores tienen mucho que aportar por su experiencia. Podemos aprender mucho de ellas.

4. A cabra (sempre) tira ao monte

(La cabra (siempre) tira al monte)

Tiene connotaciones negativas. Se refiere a que la conducta inapropiada de una persona es reiterativa. Hace continuamente lo que es innato y está en su naturaleza.

5. Polo pan baila o can

(Por el pan baila el perro)

Por el interés de lograr algo, se hace lo que sea necesario.

6. Caer da burra

(Caer de la burra)

Percatarse del error en el que se estaba. Darse cuenta, por fin, de algo que no se conseguía entender aún siendo evidente.

Los animales próximos al ámbito doméstico son los que aparecen con más frecuencia como referentes de las expresiones figuradas: el perro, el gato, el burro, la oveja, la gallina o la vaca.

7. Nin tanto “arre” que fuxa nin tanto “xo” que pare

(Ni tanto «arre» que huya ni tanto «xo» que pare)

Esta expresión, así como sus variantes “Nin arre nin xo” o “Nin tanto arre que fuxa, nin tanto xo que se deite” equivale a “ni tanto, ni tan poco”. Los extremos nunca son adecuados.

8. No vaia ser o demo

(No vaya a ser el demonio)

Somos previsores y algo supersticiosos. Así que, ¿para qué arriesgarse a algo sin necesidad? Evitémoslo, no vaya a ser que suceda algo malo.

Semejante al significado de “por si acaso” o “más vale prevenir que curar”.

9. Marcho, que teño que marchar

(Marcho, que tengo que marchar)

Frase redundante donde las haya, aclara que no se marcha porque quiere sino porque ha de hacerlo.
Esta expresión incluso se empleó en una esquela con mucha «retranca».

10. Malo será

Se trata de una expresión muy empleada en nuestra tierra, que invita al optimismo. Viene a significar que, aunque haya adversidades, siempre se sale adelante.

11. Nunca choveu que non escampara (en gallego normativo escampase)

(Nunca llovió que no descampase)

En línea con el optimismo de la expresión anterior. Significa que las malas etapas siempre tienen un final. No duran para siempre.

12. Se chove, que chova

(Si llueve, que llueva)

Nos conformamos con lo que hay. Si el tiempo no es bueno, no queda otra opción que aceptarlo.

13. Éche o que hai

(Es lo que hay)

Con connotaciones semejantes a las de la expresión anterior. Los gallegos nos resignamos cuando no queda otra opción.

14. Morra o conto!

(¡Muera el cuento!)

Se trata de una invitación directa a que se acabe un tema de conversación o una discusión.

Es similar a ¡Punto en boca!.

15. Quedar como un Pepe

(Quedar como un Pepe)

Estar satisfecho después de comer. Tiene connotaciones positivas.

16. Chegar e encher

(Llegar y llenar)

Lograr algo a la primera. Por ejemplo, si vamos con el coche a una playa abarrotada en pleno mes de agosto y aparcamos de inmediato, podríamos decir: “Foi chegar e encher».

17. Ser un miñaxoia

(Ser un «miñaxoia»)

Se aplica la una persona que no tiene maldad ni astucia. Es inocente e ingenua.

18. Tarde piaches!

(Tarde piaste)

Se lo decimos a una persona que ofrece su opinión, desacuerdo o respuesta a algo cuando ya no tiene sentido porque es demasiado tarde. Podría haberlo dicho antes porque ya no se está a tiempo de hacer cambios.

19. O que ten cu, ten medo

(El que tiene culo, tiene miedo)

No hay nadie que no pase miedo en un momento determinado…
Esta expresión incluso es el título de un tema del grupo musical gallego Siniestro Total.

20. Ser máis listo que un allo

(Ser más listo que un ajo)

Los ajos son todo cabeza. De ahí la alusión a este alimento para referirse a alguien inteligente.

 

¿Cuál de estas expresiones utilizáis? ¿Para vosotros tienen el significado que explicamos u otro distinto? ¿Qué otras expresiones gallegas populares empleáis con frecuencia?

Comparte:
ETIQUETAS:
object(WP_Term)#25350 (10) { ["term_id"]=> int(191) ["name"]=> string(20) "expresiones gallegas" ["slug"]=> string(20) "expresiones-gallegas" ["term_group"]=> int(0) ["term_taxonomy_id"]=> int(191) ["taxonomy"]=> string(8) "post_tag" ["description"]=> string(0) "" ["parent"]=> int(0) ["count"]=> int(1) ["filter"]=> string(3) "raw" }
expresiones gallegas
object(WP_Term)#25351 (10) { ["term_id"]=> int(116) ["name"]=> string(7) "gallego" ["slug"]=> string(7) "gallego" ["term_group"]=> int(0) ["term_taxonomy_id"]=> int(116) ["taxonomy"]=> string(8) "post_tag" ["description"]=> string(0) "" ["parent"]=> int(0) ["count"]=> int(1) ["filter"]=> string(3) "raw" }
gallego

51 comentarios en “20 expresiones gallegas que nos encantan

  1. Ola meus, eu quería saber o senso dalgúns ditos máis, se pode ser:
    «Hoxe bouza, mañá cadaval»
    «Poñer un croio»
    «Facer chumbo»

    Moitas grazas e saúdos cordiais.

    1. Ola Ernesto,

      A expresión Hoxe bouza e mañá cadaval úsase no caso de que hoxe sexa día de festa e mañá haxa que volver ao traballo.
      Bouza e cadaval son palabras relacionadas coa agricultura:

      • Bouza é un terreo inculto poboado de mato (como toxos, xestas…)
      • Cadaval é o lugar onde hai cádavos, que son toxos, xestas, etc. medio queimados ou chamuscados, que quedan no monte despois dun incendio.

      Respecto as outras dúas expresións, nós nunca as empregamos. Si coñecemos «Ser un croio», que é ser unha persoa moi fea, pero non poñer un croio como tal.

      A expresión facer chumbo pode referirse ao peso que se suxeita á tanza ou ao extremo das redes de pesca para que vaia ao fondo cando se está a pescar. Descoñecemos se ten outro significado. Quizais algún lector poida aportarnos algún dato máis.

      Un saúdo

    2. Coidate diste que calquer día andache nos marcos
      Meu avoiño decía moito «tacarrata» (en posto de decir «xa estamos» ou para manda a merd..

  2. Disculpad, soy valenciano y no se gallego.
    He echado a faltar alguna expresión sobre las «meigas», que no existen pero haberlas haylas.
    Gracias

    1. Hola Jordi, buenos días

      La expresión gallega a la que te refieres, en su forma más completa, es «Eu non creo nas meigas, mais habelas, hainas».

      También decimos «Meigas fóra» (brujas fuera) para mantenerlas alejadas.

      Un saludo y gracias por leernos!

      1. en mi casa se dice mucho y es algo así como cuando los andaluces dicen»no mientes a la bicha» en mi caso se dice «moito meigallo(reuniones de brujas) pra pouco carballo (robles)» cuando se te e el plumero o no has escondido bien algo y te descubren

  3. Me ha encantado el artículo y las expresiones!
    Soy de Cádiz y entiendo el gallego 🙂 aunque no lo hablo muy bien.
    Qué hay de «o falar non ten cancela?» Para los chismosos 😉
    Un saludo

    1. Hola Martín,
      Se podría traducir al español como Volver el auga a la jarra.
      Creemos que se utiliza en el sentido de retomar una amistad después de un enfado. Sería como decir que lo que se derramó vuelve a estar unido.
      Un saludo

    1. Ola Lia, bos días
      Non o incluímos na nosa selección de expresións galegas, pero o certo é que «Pasou o día, pasou a romaría» é de uso común.
      Emprégase para referirse a que se algo non aconteceu no momento apropiado, agora xa non é a ocasión.
      Un saúdo e grazas por lernos!

    1. Ola José Luis, bo día
      Nós non a vimos anteriormente dese xeito, pero si as expresións «O feito vence ao por facer» e «Labor feito nada pide ao por facer».
      Refírense á importancia de rematar as tarefas. Nun sentido semellante a «O que has facer hoxe non o deixes para mañá».
      Un saúdo e grazas por lernos!

  4. Miña mai decía, cando lle pedías algo desproporcionado ou moi dificil de facer… «Sí oh! e máis o nabo de Lugho». Non sei a súa procedencia.

    1. En la zona centro de Lugo se cultivan «navos» hortaliza para el ganado y para hacer «caldo de navizas». Significa algo así como » no cuentes con eso», » espera sentado»

  5. Ola!!..Miña nai adoitaba dicir cando unha persoa tiña moito conto..Ten unha saia cuadrada ..que quere dicir?

    1. Ola, Antía. Para nós, emprégase o adxectivo baldreu cando unha persoa ten un aspecto desaliñado e unha actitude despreocupada. Polo que vemos, o termo non figura no dicionario da Real Academia Galega. Un saúdo!

    2. Hola Antia, la palabra está mal escrita la correcta es baldreo: Persoa sucia e descoidada.A ver se te arranxas un pouco que pareces un baldreo. 
      SINÓNIMOS adán, badanas, baldroeiro, baldrogas, bandallo, fargallón, pastrán, pelandrán, torgallo, zalapastrán, zampallán

  6. Gustaríame saber cál é a orixe da expresión: «mañá é día de carabullos», que se emprega despois dun día de lecer para indicar que ó día seguinte hai que madrugar porque é día laborable…

  7. Hola soy de Mexico, hijo de Gallego. Quisiera saber si alguien conoce una cancion o dicho que mi padre me decia decia cuando era pequeño, no la recuerdo muy bien y que dice algo asi: Catapirro estaba en la cama, asomaba por un lado y estaba lloviendo asomaba por el otro y salia el sol catapirro esta contento. En Gallego.

  8. Hola, el otro día en una comida oí decir » si no sobra…»y no recuerdo cómo terminaba. Se refería a la cantidad de comida que se sirve en los convites. Gracias.

  9. Hola, soy un catalan, de 46 tacos, hijo de gallega, nieto de gallega, toda mi infancia la pase en verano en una aldea maravillosa, en Saldanxe, y una frase que oia mucha era ( no se si lo escribiere bien ) “ como ma mudemu o cu “

  10. Hola, yo escuchadaba, “agora que o burro vai no xo, xo burro xo”. Pero no sé cómo se escribe. Venía a decir algo así como, ahora que ya está hecho… no hay marcha atrás. Alguien sabe bien cómo se escribe?

  11. Hola, os dejo dos: “ Pais turruntuntún, fillos tamborileiros”, de tales padres tales hijos
    “Aínda o demo tenche cara de cabra”, para expresar asombro🤣

  12. Hola! Yo soy de Almería en donde se dice mucho «cucha», que viene a significar «¡Vaya!. ¿Existe alguna expresión así en gallego? Gracias de antemano

Deja un comentario

Tu dirección de correo electrónico no será publicada. Los campos obligatorios están marcados con *